Δεύτερη μέρα εργασιών για το Athens Democracy Forum: Rethinking Media, Truthsayers and Naysayers

Δεύτερη μέρα των εργασιών του διεθνούς συνεδρίου Athens Democracy Forum σήμερα, που φέτος κλείνει δέκα χρόνια και διοργανώνεται από το Democracy & Culture Foundation σε συνεργασία με τους The New York Times και με τίτλο «Δέκα χρόνια Δημοκρατίας και τώρα τι;». 

H συζήτηση πυροδοτήθηκε από την αρχή, με τον συντονιστή Steven Erlanger, διπλωματικό αρχισυντάκτη Ευρώπης των New York Times, που ανακάλεσε μία φράση: «Έχεις δικαίωμα στις ιδέες σου, αλλά δεν έχεις δικαίωμα στα γεγονότα ― τα γεγονότα δεν είναι προσωπικά, είναι αντικειμενικά». Η κουβέντα του πρώτου πάνελ στη Στοά του Αττάλου για τη φετινή διοργάνωση του Athens Democracy Forum ναι μεν μας είπε κατά κύριο λόγο πράγματα που όλοι και όλες έχουμε σκεφτεί και συναντήσει, ωστόσο οι παρεμβάσεις των ομιλητών ταξινόμησαν με ευσύνοπτο και καλά φιλτραρισμένο λόγο όλες τις σκέψεις μας για την επιρροή των social media, τη διασπορά των ψευδών ειδήσεων και την εργαλειοποίησή τους από τα αυταρχικά καθεστώτα.

Ο Stephen King, επικεφαλής της Luminate, παραδέχθηκε ―όπως πλείστα όσα πάνελ― ότι η δημοκρατία υποχωρεί διεθνώς, ενώ το ποσοστό των λαών που ζουν υπό απολυταρχία αυξάνεται και πληθύνεται διαρκώς. Έκανε λόγο για την έρευνα του οργανισμού του σε νέους ανθρώπους της Λατινικής Αμερικής που όλοι συνηγορούσαν στην έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και στους φορείς τους. Αναφέρθηκε στα νέα κανάλια επικοινωνίας, όπως το TikTok, που αποτελούν τη νέα πραγματικότητα της προεκλογικής καμπάνιας, αλλά και στο γεγονός ότι τα social media δημιουργούν νέους «καταναλωτές» ειδήσεων που όμως εγκλωβίζονται σε «γυάλα», αφού οι αλγόριθμοι αλλά και όσοι καταχρώνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βομβαρδίζουν τους χρήστες με τις πληροφορίες που «θέλουν» να ακούσουν.

Η Khadija Patel, επικεφαλής του Internation Press Institute, δήλωσε ευθαρσώς ότι η δουλειά του δημοσιογράφου είναι η ωραιότερη του κόσμου, ωστόσο καθίσταται σήμερα πολύ δύσκολη, εξαιτίας και της μη εμπιστοσύνης του κοινού προς το λειτούργημα αλλά και της πλήρους κυριαρχίας των social media και των ψευδών ειδήσεων. Αναφέρθηκε επανειλημμένα στη δυνατότητα εκδημοκρατισμού των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που παραμένει απλώς δυνατότητα, καθώς η ίδια ανακάλεσε πόσο δύσκολο είναι στη Νότιο Αφρική, την πατρίδα της, να επιβεβαιώσει πλέον ειδήσεις που κυκλοφορούν ευρέως και με μεγάλη ταχύτητα διά των social media. Αυτή η δυνατότητα είναι που, όπως είπε, την κρατάει ενεργή στις πλατφόρμες, αλλά είναι οι ίδιες που θεωρεί ότι οι χρήστες χάνουν την ενσυναίσθηση απέναντι στον Άλλον.

Ο Donald Martin, σύμβουλος Επικοινωνίας και πρώην αρχισυντάκτης της σκοτσέζικης «Herald», υπερθεμάτισε στη δήλωση ότι η δουλειά του δημοσιογράφου είναι η καλύτερη στον κόσμο, σημειώνοντας ωστόσο ότι τα τελευταία δέκα χρόνια έχει καταστεί δύσκολο λειτούργημα, αφού μειώνονται όλο και περισσότερο οι αξιόπιστες πηγές διασταύρωσης ειδήσεων και πληροφοριών. Τόνισε ότι η διασπορά των ψευδών ειδήσεων δεν είναι νέο φαινόμενο ― αυτό που είναι πρωτοφανές είναι η ευρύτητα της διασποράς τους. Ανακάλεσε και ένα γεγονός: όταν κάποτε είχε δημοσιεύσει στο Twitter πρωτοσέλιδο της εφημερίδας τους, δέχθηκε ανηλεή επίθεση από χρήστες που τον κατηγορούσαν ότι όλα όσα αναφέρονται είναι ψέματα.

Η Ουκρανή δημοσιογράφος Anna Romandash θεωρεί ότι τα social media είναι πολλαπλασιαστής αυτού που υπάρχει στην κοινωνία ― είτε καλού είτε κακού, προσθέτοντας ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν μία πραγματικότητα όπου δεν υπάρχει αλήθεια, καθιστώντας τα πάντα «μεγαλύτερα» απ’ ό,τι είναι. Για τον πόλεμο στη χώρα της και για την κάλυψη όσων συμβαίνουν από δημοσιογράφους και social media, ανέφερε ότι οι πλατφόρμες διαχέουν την πληροφορία εν προκειμένω, και για καλύτερη ενημέρωση για την αλήθεια των πραγμάτων πρότεινε τη συνεργασία των διεθνών μέσων, που έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και παραλήπτες ειδήσεων, με τους Ουκρανούς δημοσιογράφους επί του πεδίου, που έχουν πρόσβαση στα γεγονότα.

Ο συντονιστής της συζήτησης πάντως σημείωσε ότι στην Ουκρανία έχουμε τον «πρώτο πόλεμο των έξυπνων κινητών» και αναζήτησε τη γνώμη του πανέλ για τη ρύθμιση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτό το ζήτημα, ο Stephen King ανέφερε ότι πολλές χώρες που νομοθετούν κατά των ψευδών ειδήσεων στην πραγματικότητα βρίσκονται στο κατώφλι της λογοκρισίας, κάτι που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα, τονίζοντας ότι είναι αδύνατον να γίνουν κρατικές παρεμβάσεις στις πλατφόρμες.

Στο κλείσιμο, πάλι με αναφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην επιθετικότητα της Ρωσίας, ο Steven Erlanger ανέφερε το παράδειγμα του κρατικού ειδησεογραφικού πρακτορείου της Μόσχας, Sputnik, που, επειδή υπάρχει σε πολλές γλώσσες και ταυτόχρονα αγοράζει μικρά sites σε χώρες του κόσμου, μπορεί να διαχέει την άποψη της Ρωσίας σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ασία, την Αφρική και τη Νότιο Αμερική.

Το συνέδριο υποστηρίζουν μεταξύ άλλων φορείς όπως, οι Meta, TAEJAE Academy, Luminate, Microsoft, Council of Europe , EBRD, Libra Group, Numismatica Genevesis S.A., Greek National Tourism Organization, Lamda Development, Costa Navarino, Athens Development & Destination Management Agency, National Bank of Greece, OTE Group of Companies, Hellenic Recovery Recycling Corporation, Solidarity Now, Sekyra Foundation, Growthfund, Marianna V. Vardinoyannis Foundation, ELPIDA Association, Aegean Airlines, Grand Bretagne Hotel, Berggruen Institute, Tsomokos, The American College of Greece, Global Liberal Art Alliance, Sapienship, One Young World, EFA Group, British Council, Unicef, Center for New Democratic Processes, Press Club Brussels