Η χήρα του Σπύρου Μουστακλή που έγινε φυτό από τα μαρτύρια των βασανιστών της χούντας: Ο Σπύρος δεν μετάνιωσε ούτε για μια στιγμή

"Ήταν ικανοποιημένος γιατί αγωνίστηκε για την πατρίδα του, ήταν πατριώτης και εξετέλεσε τα καθήκοντά του, υπερασπίστηκε τη δημοκρατία" θυμάται.

Η κ. Μουστακλή σκιαγραφεί τον ηρωικό ταγματάρχη ως έναν άνθρωπο που χαρακτηριζόταν «από υπερβολική κινητικότητα και ζωηρότητα, ήταν πολύ ομιλητικός, κοινωνικός και εκφραστικός.

Τον ενδιέφεραν μόνο η δημοκρατία, η ελευθερία και τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Όλοι του οι φίλοι και οι συνάδελφοι τον αναφέρουν σαν έναν αετό που πέταγε όταν τον έβλεπαν».

Ωστόσο, μετά τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστη το 1973 στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ από τη Χούντα των Συνταγματαρχών, ο Σπύρος Μουστακλής είχε σοβαρά προβλήματα υγείας με ολική παράλυση των δεξιών του άνω και κάτω άκρων. «Ήταν αφασικός ιατρικά.

Ήταν σαν ένας άνθρωπος που απλά ζούσε, ανέπνεε, αλλά δεν είχε όλα τα άλλα που τον χαρακτήριζαν.

Με τα βασανιστήρια τον καθήλωσαν ακίνητο, του στέρησαν την ομιλία του.

Νόμιζε κανείς ότι είχαν μελετήσει με τη μεγαλύτερη ιατρική λεπτομέρεια τι να του προκαλέσουν για να του στερήσουν αυτά που τον χαρακτήριζαν.

Ήξεραν τι άνθρωπος ήταν γιατί πάντα μιλούσε ελεύθερα, πάντα εκφραζόταν, όπου και αν ήταν» επισημαίνει η κ. Μουστακλή, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. 

Η ίδια παρατηρεί ότι οι επόμενες γενιές θα πρέπει να τον θυμούνται ως έναν αγωνιστή που «ένωνε και ενώνει τους Έλληνες».

«Συνεργάστηκε χωρίς φανατισμό πολιτικό με όλους τους ανθρώπους από κάθε πολιτική παράταξη.

Θεωρούσε ότι θα ήταν ιδανικό να μην υπάρχουν φανατισμοί και να υπερισχύουν τα δικαιώματα του ανθρώπου, η ελευθερία και η δημοκρατία.

Επίσης, πίστευε πολύ στους νέους και ήλπιζε ότι θα εμπνευστούν από τα ανθρώπινα ιδεώδη» διηγείται η κ. Μουστακλή και συμπληρώνει:

«Τον απασχολούσε η πατρίδα του. Η καταγωγή του από το Μεσολόγγι προφανώς τον είχε επηρεάσει πάρα πολύ και ήταν πράγματι ένας απόγονος των Ελεύθερων Πολιορκημένων με αυτά που έζησε».

Η ιστορία του ζευγαριού

Η Χριστίνα Μουστακλή γνώρισε τον σύζυγό της στα τέλη της δεκαετίας του '50. Το 1966 αρραβωνιάστηκαν, ωστόσο για τον Σπύρο Μουστακλή είχαν αρχίσει ήδη τα υπηρεσιακά προβλήματα, λόγω των πολιτικών του φρονημάτων.

Ντοκουμέντα από το φάκελο φρονημάτων του φέρνει σήμερα στο φως το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Μετά την επιβολή της δικτατορίας ήταν από τους πρώτους που αποτάχθηκαν από το στρατό, ενώ τον Ιούλιο του 1967 παντρεύτηκε τη Χριστίνα.

Εκείνη θυμάται ότι με την επιβολή της χούντας τόσο ο Μουστακλής όσο και οι συνάδελφοί του δεν ήταν σε καλή ψυχολογική κατάσταση.

«Ήταν σε μια κατάσταση εκνευρισμού και απελπισίας όταν έβλεπαν άλλους συναδέλφους τους, στους οποίους η πατρίδα έδωσε όπλα για να την προστατεύσουν, εκείνοι να τα χρησιμοποιούν εναντίον της πατρίδας και φυσικά εναντίον των συναδέλφων τους.

Έβλεπαν τους συναδέλφους, τους φίλους τους να γίνονται εχθροί τους, να τους ταλαιπωρούν, να τους εξορίζουν και να τους βασανίζουν».

Αυτό το διάστημα η Χριστίνα Μουστακλή γράφει ένα βιβλίο με τη βιογραφία του συζύγου της, όπου σκιαγραφείται όλο το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής.

Το βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο.

Η ίδια χαρακτηρίζει τη διαδικασία της συγγραφής πολύ οδυνηρή.

«Δυστυχώς έχουν φύγει πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς από τη ζωή και μας λείπουν αυτοί που ζήσαμε μαζί, αυτοί που αγωνίστηκαν, αυτοί που πάσχισαν.

Ξέρετε, το να επεξεργάζομαι ένα βιβλίο, όπου οι περισσότεροι έχουν φύγει μού είναι πάρα πολύ οδυνηρό. Να βλέπω, να γράφω, να θυμάμαι εποχές, καταστάσεις, πρόσωπα, πράγματα και να ξέρω ότι όλοι αυτοί έχουν φύγει από κοντά μας».

Σήμερα, 50 χρόνια μετά την επιβολή της δικτατορίας η κ. Μουστακλή αναρωτιέται αν οι αγωνιστές αυτοί θα ήταν ευχαριστημένοι.

«Θα ήθελαν να δουν μια Ελλάδα καλύτερη από κάθε πλευρά στον 21ο αιώνα, με όλη την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Ωστόσο, το οικονομικό πρόβλημα που ζει η πατρίδα μας επισκιάζει πολλές άλλες καταστάσεις.

Και αυτό είναι λυπηρό και οδυνηρό. Σήμερα βρισκόμαστε σε άλλες κατοχές και άλλα προβλήματα και λέει κανείς ότι ίσως δεν θα μπορέσει ποτέ η Ελλάδα να ανασάνει, να είναι ελεύθερη, να μην έχει τέτοια προβλήματα.

Από τον καιρό που ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος δεν έχουμε ποτέ ησυχάσει και ήταν πολύ μικρά τα ευχάριστα διαλείμματα», λέει και καταλήγει: «Με τρομάζει που πέρασαν τόσα χρόνια και οι επιπτώσεις όλης αυτής της κατάστασης δεν έχουν φύγει.

Ζούμε ακόμα τις επιπτώσεις της τραγικής αυτής ιστορίας. Στην κατάσταση που βρίσκεται η πατρίδα μας ζούμε κατά ένα μέρος τα αποτελέσματα της επιβολής της δικτατορίας».

Ντοκουμέντα από το φάκελο του Σπύρου Μουστακλή

Σήμερα, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την επιβολή του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων φέρνει στο φως άγνωστα ντοκουμέντα από τους φακέλους πολιτικών φρονημάτων τεσσάρων εμβληματικών στρατιωτικών, οι οποίοι αγωνίστηκαν σθεναρά ενάντια στη δικτατορία και συμμετείχαν στο Κίνημα του Ναυτικού για την ανατροπή του καθεστώτος: του Σπύρου Μουστακλή, του Νίκου Παππά, του Λεωνίδα Βασιλικόπουλου και του Μιχάλη Βαρδάνη.

Σπύρος Μουστακλής: «Ενεχόμενος μεθ' ετέρων εις δυναμιτιστικήν οργάνωσιν»

Η ηρωική στάση του ταγματάρχη Σπύρου Μουστακλή αποτελεί μέχρι σήμερα σύμβολο της αντιδικτατορικής δράσης.

Ο αξιωματικός του στρατού συνελήφθη στις 22 Μαΐου 1973 για συμμετοχή στην αντιστασιακή οργάνωση «Ελληνική Αντιδικτατορική Νεολαία» (Ε.Α.Ν.).

Κρατήθηκε στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών και τέσσερις ημέρες αργότερα μεταφέρθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ, όπου βασανίστηκε άγρια.

Μάλιστα, ένα βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα από τους βασανιστές του τού προκάλεσε εγκεφαλικό και τελικά ολική παράλυση των δεξιών άνω και κάτω άκρων του.

Ο Μουστακλής μεταφέρθηκε αρχικά στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, όπου τον εισήγαγαν με το ψευδώνυμο «Μιχαηλίδης» και με αιτιολογία ότι τράκαρε στον ιππόδρομο.

Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών και ακολούθως στο ΚΑΤ, όπου παρέμεινε για δύο χρόνια υποβαλλόμενος σε εντατικές φυσικοθεραπείες.

Αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, το Αρχηγείο Στρατού στέλνει στις 9 Νοεμβρίου 1974 κατεπείγον έγγραφο προς την Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, με το οποίο ζητάει να πληροφορηθεί σε τι κατάσταση ήταν η υγεία του Σπύρου Μουστακλή κατά τη διάρκεια της κράτησής του εκεί, δηλαδή από την ημέρα της σύλληψής του μέχρι τις 26 Μαΐου 1973, οπότε μεταφέρθηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.

Όπως σημειώνεται στο έγγραφο, ο Μουστακλής «διεκομίσθη λόγω αφασίας την 27-5-73 εις 401 ΓΣΝΑ εκ του ΕΑΤ/ΕΣΑ».

Κατόπιν αυτού το Αρχηγείο ζητά «όπως γνωρίσητε ημίν κατάστασιν εις ην ευρίσκετο ούτος από πλευράς υγείας καθ'ον χρόνον εκρατείτο υφ υμών ήτοι από 22 έως 26-5-73».

Δύο ημέρες μετά, στις 11 Νοεμβρίου 1974, η Υπηρεσία Πληροφοριών της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφάλειας Αθηνών αποστέλλει «Εξαιρετικά Επείγουσα» απάντηση προς το Αρχηγείο Στρατού, με την οποία ενημερώνει ότι ο Σπύρος Μουστακλής «συνελήφθη υπό της Υπηρεσίας μας την 22-5-1973 δυνάμει του υπ'αριθ.159/73 από 19-5-1973 εντάλματος συλλήψεως του ΑΠΑΕΣΑ, ως ενεχόμενος μεθ' ετέρων εις δυναμιτιστικήν οργάνωσιν υπό την επωνυμίαν "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ-Ε.Α.Ν.".

Την 26-5-1973 παρεδόθη, επί αποδείξει, εις ΕΑΤ/ΕΣΑ, ίνα εξετασθή δι' ετέραν υπόθεσιν, δυνάμει της υπ'αριθ. ΕΠ.71Ε/73 από 26-5-73 διατάξεως του ΑΠΑΕΣΑ/Γραφείον Δικαστικού». Όσον αφορά στο ερώτημα που τέθηκε από το Αρχηγείο, η Ασφάλεια απαντά στο ίδιο έγγραφο ότι «Καθ'ον χρόνον ο ανωτέρω εκρατείτο παρ' ημίν, είχεν καλώς εις την υγείαν του».

Στο φάκελο του Μουστακλή υπάρχουν πολλά ακόμα ενδιαφέροντα έγγραφα, που όμως σχετίζονται κυρίως με την περίοδο πριν από τη σύλληψη και το βασανισμό του.

Με απόρρητο και κατεπείγον έγγραφο η Διεύθυνση Αλλοδαπών του υπουργείου Δημόσιας Τάξης στις 22 Οκτωβρίου 1968 στέλνει προς τα σημεία ελέγχου διαβατηρίων μια μακροσκελή λίστα με απόστρατους και απότακτους αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας της χώρας, στους οποίους απαγορεύεται η έξοδος από τη χώρα.

Στην 97η θέση του καταλόγου αυτού συμπεριλαμβάνεται και το όνομα «Ταγ/ρχης πεζ. ΜΟΥΣΤΑΚΛΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του Δημ και της Ναταλίας, γεν.το 1925, ταγμ/ρχης ε.α. Αρχιμήδους 2».

Ο Μουστακλής το 1970 συνελήφθη για πρώτη φορά και εξορίστηκε σε διάφορες περιοχές της χώρας για την αντιδικτατορική του δράση.

Κατά την περίοδο της πρώτης σύλληψής του εξορίστηκε στη Σαμοθράκη το 1970, όπου παρέμεινε για ένα χρόνο για να μεταφερθεί στη συνέχεια στον Άγιο Νικόλαο Αρκαδίας.

Το αποδεικτικό κοινοποίησης της απόφασης μεταφοράς του στην Αρκαδία αναφέρει:

«Εν Σαμοθράκη σήμερον την 7ην του μηνός Απριλίου του έτους 1971, ημέραν της εβδομάδος ΤΕΤΑΡΤΗΝ και ώραν 11.00 ο υπογεγραμμένος Υπομ/ρχος ΜΑΣΤΟΡΑΚΗΣ Μιχαήλ, Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ, εκοινοποίησα απόσπασμα της υπ' αριθ.099/75873 της 3-4-71 αποφάσεως των κ.κ. Υπουργών Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προς τον τέως Ταγ/ρχην ΜΟΥΣΤΑΚΛΗΝ Σπυρίδωνα του Δημητρίου και της Ταναλίας γεν. τω 1921 εις Μεσολόγγιον (τελούντα εν εκτοπίσει ενταύθα δυνάμει της υπ' αριθ.099/90954 από 11-4-970 αποφάσεως των ιδίων Υπουργών) και δι' ης αποφάσεως διατάσσεται η αλλαγή του τόπου εκτοπίσεώς του εκ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ εις ΑΓΙΟΝ ΝΙΚΟΛΑΟΝ-ΑΡΚΑΔΙΑΣ αφ' ενός και η παράτασις της εκτοπίσεώς του επί εν (1) έτος εισέτι από 11-4-1971 μέχρι της 11-4-1972, αφ' ετέρου».

Ωστόσο, στις 29 Σεπτεμβρίου 1971 εκδόθηκε νέα απόφαση των υπουργών Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης με την οποία αποφασίστηκε η εκ νέου «αλλαγήν του τόπου εκτοπίσεως τούτου εκ του ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ-ΑΡΚΑΔΙΑΣ εις ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΝ-ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ».

Για τους λόγους της σύλληψής του ενημερώνει απόρρητο έγγραφο της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφάλειας Αθηνών που χρονολογείται στις 12 Οκτωβρίου 1973.

Όπως αναφέρει, με κοινή απόφαση των υπουργών Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης στις 11 Απριλίου του 1970 ο Μουστακλής «εξετοπίσθη επί εν (1) έτος, διότι απεπειράθη, μεθ'ετέρων, να διαγείρη και έτερα άτομα εις πράξεις αντιτιθεμένας εις τους Νόμους του Κράτους.

Η εκτόπισίς του παρετάθη επί εν εισέτι έτος, λόγω της αδιαλαξίας του και της επικινδυνότητός του δυνάμει της υπ'αριθ.099/75873/3-4-71 κοινής αποφάσεως των ιδίων Υπουργών. Η απόφασις όμως αύτη, ηκυρώθη υπό του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Διά της υπ'αριθ.2/127568/14-4-71 κοινής αποφάσεως των αυτών Υπουργών και δια την αυτήν αιτίαν, εξετοπίσθη εκ νέου επί εν έτος.

Την 18-12-71 αφέθη ελεύθερος. Μετά την απολύσιν του ενετάχθη εις την παράνομον οργώνωσιν "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ-Ε.Α.Ν.", ως στέλεχος και ηγετικός Τομεάρχης Αθηνών-Πειραιώς υπό το ψευδώνυμον "ΔΙΓΕΝΗΣ".

Προσέτι συμμετείχεν εις τας πραγματοποιουμένας δυναμιστικάς ενεργείας της ανωτέρω οργανώσεως (εκρήξεις), των σχεδιαζομένων δολοφονιών προσωπικοτήτων και λοιπών εκδηλώσεων ταύτης.

Διά την ανωτέρω δράσιν του συνελήφθη υφ'ημών την 22-5-73 δυνάμει του υπ'αριθ.159/73 εντάλματος του Α.Π.Α.Ε.Σ.Α.

Διά της υπ'αριθ.Ε.Π.715/73 από 26-5-73 διαταγής του Α.ΠΑ.Ε.Σ.Α. παρελήφθη και εκρατείτο υπό του Ε.Α.Τ./Ε.Σ.Α.».

Όπως αναφέρεται στο ίδιο έγγραφο ο Μουστακλής αποφυλακίσθηκε από τις Φυλακές Κορυδαλλού, έπειτα από το διάταγμα του Γεώργιου Παπαδόπουλου «περί αμνηστίας» που εκδόθηκε στις 20 Αυγούστου 1973.