Έκθεση Human Rights Watch: Εκτεταμένη πολιτική κρίση πλέον το προσφυγικό - Ανεπαρκής η αντιμετώπιση της Ε.Ε

Η οργάνωση επισημαίνει τις εξελίξεις τόσο σε δέκα κράτη μέλη της ΕΕ, όσο και σε επίπεδο Ένωσης, στους τομείς της μετανάστευσης, του ασύλου, των διακρίσεων και της μισαλλοδοξίας, καθώς και της αντιτρομοκρατικής πολιτικής, που αποτέλεσαν σημαντικά ζητήματα προβληματισμού κατά τη διάρκεια του έτους, λαμβανομένων υπόψη των επιθέσεων στο Παρίσι.

«Η έλλειψη συνοχής και η τάση μετάθεσης του προβλήματος, που χαρακτήρισαν τις αντιδράσεις των κυβερνήσεων της ΕΕ στο θέμα του ενός εκατομμυρίου αφίξεων φέτος, μετέτρεψαν μια διαχειρίσιμη πρόκληση σε εκτεταμένη πολιτική κρίση», δήλωσε ο Benjamin Ward, αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στη Human Rights Watch. «Αιτούντες άσυλο και μετανάστες στην Ελλάδα και κατά μήκος της οδού των Δυτικών Βαλκανίων πληρώνουν το τίμημα μιας διχασμένης ΕΕ», συμπληρώνει. 

Ανθρώπινα δικαιώματα

Στην 659σέλιδη Παγκόσμια Έκθεση 2016 της Human Rights Watch, που είναι η 26η έκδοσή της, εξετάζονται οι πρακτικές όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα σε περισσότερες από 90 χώρες. 

Στο εισαγωγικό του δοκίμιο, ο εκτελεστικός διευθυντής Kenneth Roth γράφει ότι η εξάπλωση των τρομοκρατικών επιθέσεων πέραν της Μέσης Ανατολής και οι τεράστιες ροές προσφύγων που προκαλούνται λόγω της καταστολής και των συγκρούσεων οδήγησαν πολλές κυβερνήσεις σε περιστολή των δικαιωμάτων στο πλαίσιο άστοχων προσπαθειών να προστατεύσουν την ασφάλειά τους. Ταυτόχρονα, απολυταρχικές κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, φοβούμενες την ειρηνική διαμαρτυρία που ενίοτε μεγεθύνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προχώρησαν στα δραστικότερα μέτρα καταστολής που έχουν ληφθεί το τελευταίο διάστημα κατά ανεξάρτητων ομάδων.

Εξάλλου, στην έκθεση της Human Rights Watch, επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Τα στενά εθνικά κυβερνητικά συμφέροντα πολύ συχνά εκτόπισαν τις ορθές πολιτικές αντιδράσεις στην προσφυγική κρίση κατά τη διάρκεια του έτους, καθυστερώντας την παροχή προστασίας και στέγης για τα ευάλωτα άτομα, αν και μερικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Σουηδίας, όντως ανταποκρίθηκαν με γενναιοδωρία. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για την αύξηση της επανεγκατάστασης προσφύγων από χώρες εκτός της Ένωσης και τη μετεγκατάσταση 160.000 αιτούντων άσυλο που είχαν καταφθάσει στην Ελλάδα και την Ιταλία. Ωστόσο, στις 8 Ιανουαρίου 2016 είχαν μετεγκατασταθεί μόνον 272 αιτούντες άσυλο, περιλαμβανομένων μόλις 82 εκ των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, το κράτος των εξωτερικών συνόρων με τη μεγαλύτερη εισροή. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επιβολής της νομοθεσίας κατά 23 κρατών μελών επειδή δεν τήρησαν τα πρότυπα του κοινού συστήματος ασύλου της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας, η οποία αντέδρασε στις πολυάριθμες αφίξεις με την έγερση φρακτών και την κράτηση και ποινικοποίηση των αιτούντων άσυλο που διέσχισαν τα σύνορά της χωρίς άδεια. 

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ επεδίωξαν επανειλημμένα να μεταθέσουν την ευθύνη σε χώρες εκτός της ΕΕ, μεταξύ άλλων και μέσω της σύναψης μιας προβληματικής μεταναστευτικής συμφωνίας τον Νοέμβριο με την Τουρκία, την κυριότερη χώρα διέλευσης προς την ΕΕ για αιτούντες άσυλο και μετανάστες, η οποία έχει ήδη υποδεχθεί περισσότερους από 2 εκατομμύρια Σύρους.

Οι αιτούντες άσυλο

Ο εντοπισμός, από την αστυνομία, αιτούντων άσυλο μεταξύ των ατόμων για τα οποία υπήρχε υπόνοια ότι ενεπλάκησαν στις μαζικές κλοπές και σεξουαλικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια των εορτασμών της παραμονής της Πρωτοχρονιάς του 2015 στην Κολωνία και σε άλλες γερμανικές πόλεις έδωσε μεγαλύτερο έρεισμα σε όσους ζητούν κλειστά σύνορα. Οι υπαίτιοι των εγκλημάτων αυτών πρέπει να κληθούν να λογοδοτήσουν, ωστόσο τα συγκλονιστικά αυτά περιστατικά δεν πρέπει να αποτελέσουν πρόσχημα για οπισθοδρομικές πολιτικές κατά των προσφύγων, δήλωσε η Human Rights Watch.

Οι ανησυχίες περί εθνικής ασφάλειας στην ΕΕ καθόρισαν επίσης ένα έτος που σηματοδοτήθηκε από πολλαπλές επιθέσεις στο Παρίσι από ένοπλους εξτρεμιστές. Οι επιθέσεις του Νοεμβρίου στο Παρίσι είχαν ως αποτέλεσμα να ληφθούν μέτρα έκτακτης ανάγκης στη Γαλλία, να ενισχυθούν οι συνοριακοί έλεγχοι, μεταξύ άλλων και εντός του χώρου ελεύθερης κυκλοφορίας του Σένγκεν, καθώς και να ενταθούν οι προσπάθειες για συντονισμό της ανταλλαγής πληροφοριών. 

Κατά τη διάρκεια του έτους, ορισμένες κυβερνήσεις της ΕΕ διατύπωσαν ανησυχίες σχετικά με την εγχώρια τρομοκρατία και την επιστροφή αλλοδαπών μαχητών που συνδέονται με την ένοπλη εξτρεμιστική ομάδα «Ισλαμικό Κράτος» (γνωστή επίσης ως ISIS) προκειμένου να δικαιολογήσουν την επέκταση παρεμβατικών εξουσιών επιτήρησης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι η ανεπαρκής επιτήρηση αποτέλεσε παράγοντα για τις επιθέσεις του Παρισιού. Άλλες κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τις επιθέσεις του Νοεμβρίου στο Παρίσι για να δικαιολογήσουν την έλλειψη συνεργασίας τους στο πλαίσιο του επιμερισμού ευθυνών στην ΕΕ για την προσφυγική κρίση, παρότι όλοι οι αναγνωρισθέντες ως δράστες των επιθέσεων στο Παρίσι ήταν ευρωπαίοι πολίτες. 

Η δολοφονία τεσσάρων ατόμων που κρατούνταν όμηροι σε εβραϊκό σουπερμάρκετ κατά τη διάρκεια των επιθέσεων του Ιανουαρίου στο Παρίσι, καθώς και μια επίθεση σε συναγωγή στην Κοπεγχάγη τον Φεβρουάριο με απολογισμό δύο νεκρών θυμάτων, υπογράμμισαν το ευρύτερο και σοβαρότερο πρόβλημα αντισημιτισμού στην ΕΕ. Τα εγκλήματα μίσους εις βάρος μουσουλμάνων αποτέλεσαν επίσης σοβαρό πρόβλημα, που κορυφώθηκε με τα περιστατικά που καταγράφηκαν στη Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι Ρομά εξακολούθησαν όπως αναφέρει το ΑΠΕ ΜΠΕ να αποτελούν θύματα διακρίσεων και αναγκαστικών εξώσεων στην ΕΕ. 

«Η τελευταία δεκαετία έχει δείξει στην Ευρώπη ότι τα αντιτρομοκρατικά μέτρα που παραβιάζουν τα δικαιώματα εξυπηρετούν εκείνους που μας επιτίθενται», δήλωσε ο κ. Γουόρντ. «Είναι θέμα ζωτικής σημασίας αυτά τα επώδυνα διδάγματα να ληφθούν υπόψη στον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις της ΕΕ τις σημερινές απειλές».