Νασούλα Ι. Μπαρμπαρήγου: "Ξα - μου": Δίπολο ελευθερίας & ευθύνης - Ο χαρακτήρας του κρητικού, η "ανθρωπιά" τ' ανθρώπου!

Γεγονότα, ο πραγματικός χρόνος των οποίων -το καινοτόμο έργο της ψυχής ως βασικό δημιουργικό αίτιό τους- βρίσκεται σε απόλυτο συγχρονισμό με τη φυσική ροή των πραγμάτων.

Η αυθεντικότητα και η αλήθεια του έργου "ξα-μου" δεν αρκείται στη σκιαγράφηση της παρούσας οικονομικής κατάστασης αναδεικνύοντας και σχετικές λύσεις, αλλά αγγίζει τα θεμέλιά της, το ζήτημα της κρίσης των αξιών.

Αξίες οι οποίες μπορεί να έχουν συμπιεσθεί στο μέσο Έλληνα αλλά ΔΕΝ έχουν χαθεί και που "φοράει" ανέγγιχτες ο γνήσιος κρητικός. Και είναι δίπλα σ' αυτό το αυθεντικά - αυθεντικό πρόσωπο, διότι γεωργός της κρητικής γης υποδύεται το ρόλο και όχι αντίστροφα - μοναδική αυτή η επιλογή της σκηνοθέτιδας - που θα επιτευχθεί ο επαναπροσδιορισμός του φαίνεσθαι σε ένα καινούργιο, ομοίως αυθεντικότερο, είναι του πρωταγωνιστή.

Το έργο ξεκινάει με έντονα κομμάτια από εικόνες αρίστης φωτογραφικής απόδοσης της ανεπανόρθωτα κατακερματισμένης προσωπικότητας - ανεπανόρθωτα διότι διαγράφεται παντελώς η υπόστασή της, εφόσον η αξία της ισοπεδώνεται σ' εκείνη του πρώτο-διορισθέντος υπαλλήλου. 

Προσωπικότητα της οποίας η παρουσία, το φαίνεσθαι, αποδίδεται άριστα με το bleu-noir σακάκι το οποίο δε βγάζει από πάνω του ο πρωταγωνιστής, ούτε στον τρύγο, ούτε στο ψάρεμα, παρά μόνο όταν ο ίδιος αποφασίσει να "θάψει" τον παλαιό του εαυτό, οπότε διπλώνοντάς το επιμελώς το πετάει στο λάκκο με τα ενδύματα των νεκρών!

Κίνηση που αποτελεί την πιο δυνατή εικόνα του έργου καθώς παρουσιάζει το "ξα- μου" στο βαθύτερο επίπεδο της ύπαρξης, εκείνο της λήψης αποφάσεων του Εγώ για την ίδια του την αυτοσυγκρότηση - έναν καινούργιο εαυτό στον οποίο οδηγεί όλη η πλοκή του έργου.

Το ξεκίνημα σε καθηλώνει με την παρουσίαση του προβλήματος, τη στροφή του Εγώ, που τα 'χει χαμένα, σε αλόγιστα έξοδα στα τυχερά παίγνια υπομένοντας σιωπηλά - επαναλαμβανόμενη η εικόνα της "pasientza"... 

Πρόκειται για το κλείσιμο του Εγώ στον εαυτό του και παρουσιάζεται με την απομόνωση του πρωταγωνιστή στο σκοτεινό υπόγειο του σπιτιού του - το αντίστοιχο της "σπηλιάς" του Διός ή της πλατωνικής "χώρας", σύμβολο μήτρας, μια αναγκαιότητα για την εκκόλαψη κάθε δημιουργικού γίγνεσθαι και αλλαγής.

Η πλοκή εκτυλίσσεται σε ένα διπλό δημιουργικό δίπολο: από τη μία νερό και γη ως ψάρεμα και τρύγος και από την άλλη άνθρωπος και αξίες, συνδεδεμένα, συσχετισμένα και λουσμένα με φως· φως που ζωντανεύει όλο το έργο και το οποίο εμφατικά αποδίδεται στη σκηνή με όλο και μόνο ουρανό στην οθόνη. 

Το ψάρεμα αντιπροσωπεύει την ενέλιξη της ψυχής ενώ ο τρύγος την ανέλιξη των χαρακτηριστικών της στο Εγώ, ένα αποτέλεσμα πολλαπλών και ποικίλων ιδιοτήτων· αποτέλεσμα που αποδίδεται έξοχα με την αναφορά στις γευστικότατες και ευωδιαστές ποικιλίες της αμπέλου, ξανθού και κόκκινου χρώματος -οι δύο φάσεις της ψυχής- της ψυχής της κρητικής γης. 

Ποιότητες των οποίων ο άνθρωπος ενέχει την επίγνωση, τις υποστηρίζει και τις διαχειρίζεται εκείνος με αλληλεγγύη - η σκηνή της κλοπής με το αντίστοιχο δώρισμα στο συνάνθρωπο. 

Ποιότητες με τις οποίες δομείται το φιλικό περιβάλλον και κάθε ανθρώπινη σχέση -απόδοσή τους η σκηνή του ευχερούς σερβιρίσματος της μαγειρεμένης ψαριάς αφειδώς σε όλη την παρέα από την πρωταγωνίστρια, την ψυχή του έργου.

Αυτή η ενεργειακή συσχέτιση, το εν-δια-φέρον και η αυθορμησία του Εγώ στον άλλον, για τη δική του συγκρότηση φανερώνεται στον πηγαίο και αυθόρμητο κρητικό διάλογο. Η συσχέτιση ξεκινά αυθόρμητα αλλά όχι ως αλόγιστο κάλεσμα και προσφορά, καθότι ο ατόφιος άνθρωπος, σαν να 'χει έμφυτη την πλατωνική θεώρηση ότι στην "καλλίστη (συμμετρικώς) όψη περιέχονται άριστες ποιότητες" "γραδάρει" τον άλλο με την πρώτη κιόλας ματιά -κι αυτή κρητική έκφραση- αναφέροντας μάλιστα την κρίση του άμεσα και μεγαλόφωνα, γεγονός που αποδίδεται στο χαριτωμένο λογοπαίγνιο του κτηνοτρόφου με τον πρωταγωνιστή.

Ομοίως θαρρετά ο αληθινός άνθρωπος θα εκφράσει και θα ζητήσει αυτό που επιθυμεί και ξα-του εκείνου! Έτσι κλείνει ουσιαστικά, ποιοτικά, το τρίτο δίπολο του έργου, ελευθερία και ευθύνη του κριτικού-κρητικού (εδώ) ανθρώπου, την μόνη ανθρώπινη (μετα)κανονιστικότητα. 

Αυτό σημαίνει ότι η σχέση δεν αφορά μία ψυχρή ανταλλαγή -δεν μπήκαν αριθμοί στο τραπέζι- αλλά μία ανθρώπινη διαλλαγή! 

Η προσφορά αφορά "είναι" και "βιό" -παρέχεται χρόνος για τη συνεύρεση, με την παρέα και ρακί· το απόσταγμα του ετησίου κόπου του, ό,τι καλύτερο διαθέτουν. Και είναι τότε που... καθισμένοι στη γη, θρόνο των θεών, χαλαρώνοντας και τραγουδώντας καθίστανται οι ίδιοι ευδαίμονες θεοί, ενοποιώντας την αρμονία του στίχου (:Λόγον) με εκείνη της μουσικής (:μέτρον).

Και είναι εκεί που μεταλαμπαδεύονται οι ποιότητες, συσφίγγονται οι δεσμοί και χρυσό-κοκκινίζουν οι αξίες, προσάναμμα για το κάθε, επόμενο, θαύμα προς όφελος της εξέλιξης των ανθρωπίνων κοινωνιών -ένα θαύμα σαν αυτό που πέτυχε το "ξα-μου"!

Δοθέντος του νεαρού της ηλικίας της δημιουργού και γνωρίζοντας, η γράφουσα, ότι το αυθεντικό έργο τέχνης εκπλήττει και τον ίδιο τον καλλιτέχνη, παρουσιάζοντάς του μη συνειδητές του -ακόμη- πτυχώσεις, η Κλειώ Φανουράκη είναι διπλά αξιέπαινη. 

Τολμώντας το "ξα-μου" μια ξένοιαστη και ευχάριστη κινηματογραφική ταινία, λειτουργεί προς όφελος της μη ισοπέδωσης των ανθρώπων, βιωματική ανάγκη σήμερα, καιρό πολιτισμικής κατάρρευσης.

Παράλληλα εισπράττει, ως αντιδάνειο, μια δευτέρου, ανώτερου είδους και άρα επιπέδου, ωφελιμιστικότητα για το εγγενές ψυχικό κάλλος που αναδεικνύει, την ικανοποίηση ότι το "ξα-μου" πέτυχε το στόχο του! Ας είναι καλοτάξιδο.

Νασούλα Ι. Μπαρμπαρήγου